රත්නපුර පානදුර පාරේ ඇල්ලගාව පසුකර යන එන රියැදුරන්ට මඩල හන්දියත් එපිටවලත් අතර පාළු වංගු පාරේ මහ රෑ හමුවන සුදුවත හැඳි කත ගැන මම කිහිපවිටක්ම අසා ඇත්තෙමි. එහෙත් ඒ ගැන මගේ මතකය අවදි වූයේ පසුගිය දිනක මම හදිසියේ අසනීප වී රත්නපුර මහ රෝහලේ නේවාසිකව සිටියදී මැදියම් රැයේ හදිසි රිය අනතුරකින් තුවාල ලබා රෝහලට ගෙනෙනු ලැබූ තරුණයකු අව සිහියෙන් කළ නන් දෙඩවිලි ඇසෙද්දීය. මා සිටියේ ද එම වාට්ටුවේම ය. මැදියම් රැය ගෙවී යනතුරු නින්දත් නොනින්දත් අතර ලෙඩ ඇඳ මත පෙරළෙමින් සිටි මට නොදැනීම දෙනෙත් පියවී තිබුණත් යළිත් ඒ නින්ද බිඳුණේ මා පසුකරගෙන ලෙඩකු රැගෙන ගිය ටේරාලියක කරච්චලයෙනි. මගේ ඇඳට ඇඳන් දෙකක් පමණ පසුකර ගිය ටේරාලිය එතැන තිබුණු හිස් ඇඳක් ළඟ නැවතිණි. රෝහල් සේවකයෝ රෝගියා ඔසවා තබන්නට දැඩි වෙහෙසක් ගත්හ. ඔහු වේදනාවෙන් කෙඳිරි ගෑවේය. ඔහුගේ කෙඳිරියටත් වඩා මට දැනුණේ බියපත්ව දොඩවන බවකි. ඔහු අස්වසන්නට හෙදියන් මෙන්ම භාරකරු යැයි සිතිය හැකි මැදි වියේ අයකුද මහන්සි ගත්තත් හිටි හැටියේම බිය පත්වූ රෝගියා ඇඳෙන් පනින්නට හදන හැටිත්, නන් දොඩවන අයුරුත් මා බලා සිටියේ දැඩි කුතුහලයෙනි. ඒ වනවිට වාට්ටුවේ...
අප සතුව තිබූ හෙල වෙදකම, යන්ත්ර-මන්ත්ර, දෝසතර, ගොවිතැන ආදී වූ පාරම්පරික දැනුම් සම්භාරය පිලිඹඳ සීමිත විමර්ශනයකි